امام باقر عليه‌السلام

دوشنبه ۳۰ شهریور ۹۴ ۱۲:۰۱ ۳۹۲ بازديد

امام باقر عليه‌السلامذخيره مقاله با فرمت پي دي اف

امام باقر عليه‌السلامذخيره مقاله با فرمت پي دي اف

كنيه امام باقر (ع)[ويرايش]

راويان و محدثان شيعه غالباً با كنيه ابوجعفر از امام باقر عليه‌السلام ياد كرده‌اند.
براي تمايز احاديث منقول از امام نهم، حضرت محمّد بن علي الجواد عليه‌السّلام، كه او نيز كنيه ابوجعفر داشته است، از روايات امام باقر عليه‌السّلام، لفظ «ثاني» را به كنيه امام نهم افزوده‌اند. ^[۱]

القاب امام باقر (ع)[ويرايش]

لقب مشهورشان « باقر » يعني شكافنده علوم است (رجوع كنيد به دنباله مقاله)، امّا القاب ديگري چون «هادي» و «شاكر» هم داشته‌اند. ^[۲]
نقش انگشتري ايشان نيز، به روايت ابن عساكر ، ^[۳] «اَلْقُوَّةُ للّهِ جميعاً» بوده است.

نسب امام باقر (ع)[ويرايش]

حضرت باقر عليه‌السلام از سوي پدر ، نوه امام حسين عليه‌السلام و از سوي مادر ، نوه امام حسن عليه‌السلام است.

مادر امام باقر (ع)[ويرايش]

مادرشان فاطمه دختر امام حسن عليه‌السلام بود، ازين‌رو در حقّ او گفته‌اند: علويي بود كه از دو سوي علوي بود و فاطميي بود كه از دو سوي فاطمي بود. ^[۴]

← فضايل مادر حضرت
فاطمه بنت الحسن ، كه به امّ‌عبداللّه (يا امّ‌عبد ، يا امّ‌حسن ) شهرت داشت، بانويي جليل القدر بود و از حضرت صادق عليه‌السلام درباره او نقل شده است كه «او صدّيقه بود و در آل حسن زني چون او نبوده است». ^[۵]

← اقوال درباره نام مادر حضرت

←← سبط ابن جوزي
برخي از متأخّران چون سبط ابن جوزي (متوفي ۶۴۵) ^[۶] و ابن خلّكان (متوفّي ۶۸۱) ^[۷] مادر امام پنجم را دختر حسن مثنّي و نوه امام مجتبي عليه‌السلام دانسته‌اند.
اين قول صحيح نيست، زيرا مورّخان قرن سوّم و از جمله يعقوبي ^[۸] ^[۹] و نيز علوي عمري ، نَسب شناس قرن پنجم، ^[۱۰] تصريح كرده‌اند كه او دختر امام مجتبي عليه‌السلام بوده است.

←← اربلي
اِرْبِلي ^[۱۱] نيز به نقل از حافظ عبدالعزيز جُنابذي (متوفّي ۶۱۱)، مادر امّ‌عبداللّه را امّ‌فَرْوه دختر قاسم بن محمّد ابي بكر (متولّد ۳۷) دانسته، كه اشتباه است.
زيرا به تصريح علما، از جمله شيخ مفيد ^[۱۲] ^[۱۳] امّ‌فروه همسر امام باقر عليه‌السلام بوده است.
منشأ اين اشتباه خطايي است كه در كتابت و نقل رخ داده و بر اثر حذف شدن قسمتي از روايت ، عبارت راجع به فرزندان امام باقر عليه‌السلام (يعني امام صادق عليه‌السّلام و عبداللّه بن محمّد ) به خطا به مادر آن حضرت نسبت داده شده است.
اين اشتباه عيناً در بحار الانوار ^[۱۴] تكرار شده است، ولي عبارت درست و كامل را ابن سعد ^[۱۵] و ابن جوزي ^[۱۶] آورده‌اند.
اربلي، نيز عبارت ابن جوزي را در صفحات بعد ^[۱۷] نقل كرده است.

تولد امام باقر (ع)[ويرايش]

همه منابع محل تولد آن حضرت را مدينه نوشته، ولي در سال ولادتشان اختلاف دارند.
بيشتر منابع شيعي تولد آن حضرت را در ۵۷ هجري دانسته‌اند ^[۱۸] ^[۱۹] ^[۲۰] ( مجلسي ^[۲۱] بيشتر اقوال را آورده است)، و برخي از مورخان اهل سنت نيز بر اين قول‌اند، ^[۲۲] امّا عدّه‌اي سال ۵۶ را ذكر كرده‌اند. ^[۲۳] ^[۲۴] ^[۲۵]
در روز تولد ايشان نيز اختلاف است.
شيخ طوسي ^[۲۶] فضل بن حسن طبرسي ^[۲۷] و ديگران ^[۲۸] روز ولادت آن حضرت را روز جمعه اول ماه رجب و به گفته طبرسي بعضي تولّد ايشان را در سوم صفر مي‌دانند.
از معاصران نيز، سيد محسن امين ^[۲۹] و حاج شيخ عباس قمي ^[۳۰] آن را سوم صفر يا اول رجب؛ و از اهل سنّت، ابن خلّكان ^[۳۱] سوم صفر ضبط كرده‌اند.

شهادت امام باقر (ع)[ويرايش]

تاريخ رحلت امام باقر عليه‌السلام را با اختلاف پنج سال، از ۱۱۳ تا ۱۱۸، ذكر كرده‌اند.
ابن سعد ^[۳۲] نخست با نقل خبري از استاد خود واقِدي تاريخ رحلت آن حضرت را سال ۱۱۷ و مدت عمرشان را ۷۳ سال ذكر مي‌كند، سپس مي‌گويد كه رحلت ايشان را در ۱۱۸ و ۱۱۴ هم دانسته‌اند.
ابن اثير ^[۳۳] نيز عمر حضرت باقر عليه‌السلام را ۷۳ سال ثبت كرده و ۵۸ سال را نيز نسبت داده است.
امّا بيش‌تر مورخان شيعي و سني وفات آن حضرت را در ۱۱۴ و اكثر سيره نويسان شيعه عمر وي را ۵۷ سال دانسته‌اند ( ^[۳۴] ^[۳۵] ^[۳۶] و منابع ديگر).
به هر حال، ۷۳ سال يقيناً نادرست است، زيرا در آن صورت بايد در سال ۴۴ متولد شده باشند.
امّا چون عموم مورخان تولّد پدرش علي بن حسين عليه‌السلام را در سال ۳۸ نوشته‌اند و بنا بر اين در سال ۴۴ آن حضرت بيش از شش سال نداشته است، امكان تولّد حضرت باقر عليه‌السلام در سال ۴۴ منتفي است.
يعقوبي ^[۳۷] هر چند وفات حضرت باقر عليه‌السلام را به سال ۱۱۷ مي‌داند، مي‌گويد كه وي ۵۸ سال عمر كرده و در واقعه عاشورا چهار ساله بوده است.
امّا چون واقعه عاشورا در سال ۶۱ هجري بوده، وفات آن حضرت سال ۱۱۴ مي‌شود نه ۱۱۷.
به نظر مي‌رسد كه چون مورخان اهل سنّت، ولادت را سال ۵۶ و وفات را ۱۱۴ ثبت كرده‌اند، بايد عمر امام باقر عليه‌السلام را ۵۸ سال بدانند. ^[۳۸]

← ماه و روز شهادت
در ماه و روز رحلت آن حضرت نيز اختلاف است و آن را در ربيع الاوّل و هفتم ذي الحجه و ربيع الاخر گفته‌اند. ^[۳۹] ^[۴۰] ^[۴۱]
برخي از مورخان، از جمله ابن خلّكان ^[۴۲] و صفدي ^[۴۳] محل وفات او را ده‌كده‌اي به نام حُمَيْمَه واقع در منطقه شراة بين راه مدينه به دمشق ^[۴۴] دانسته‌اند.

← محل شهادت
در باره محل دفن آن حضرت، گورستان بقيع در مدينه، اختلافي ديده نمي‌شود.
در روايت ابوبصير از حضرت صادق عليه‌السلام كه كليني ^[۴۵] و به نقل از او مجلسي ^[۴۶] آورده است، آن حضرت مي‌فرمايد كه پدرم به سال ۱۱۴ وفات يافت و پس از پدر نوزده سال و دو ماه زنده بود.
چون رحلت امام سجاد عليه‌السلام را بيش‌تر مورخان در محرم نوشته‌اند، ظاهراً رحلت امام باقر عليه‌السلام در ربيع الاول بوده است.
ولي از ظاهر تعبيرِ بيشترِ مورخان و صريح عبارت

حجّة الاسلام سيدمحمدباقري پور

۰ نظر

امام باقر عليه‌السلام

وبلاگ خبري،مذهبي،اجتماعي،فرهنگي